گیاه شناسی شاخه ای از زیست شناسی است که با گیاهان سروکار دارد. که چند نوع گیاه وجود دارند؟ چگونه زندگی و رشد می کنند. چه طور نسبت به محیط اطراف خود واکنش نشان می دهند نسبت به چه امراضی حساس هستند و مهمتر از همه آنکه به چه نحوی گیاهان در زندگی روزمره ما تاثیر می گذارند.

 


گیاه شناسی شاخه ای از زیست شناسی است که با گیاهان سروکار دارد. که چند نوع گیاه وجود دارند؟ چگونه زندگی و رشد می کنند. چه طور نسبت به محیط اطراف خود واکنش نشان می دهند نسبت به چه امراضی حساس هستند و مهمتر از همه آنکه به چه نحوی گیاهان در زندگی روزمره ما تاثیر می گذارند. مطالعه بیشتر دید روشن تری نسبت به وابستگی انسان به گیاهان و تاثیر زیادی که آنها در منشا و پیشرفت تمدن داشته اند به دست می دهد. و به مطالعه علمی گیاهان می پردازد. بطور قراردادی ، گیاه شناسان به بررسی کلیه موجودات زنده ای که عموما جزء گونه های حیوانات محسوب نمی شوند می پردازند، یعنی موجودات زنده ای که ثابت بوده یـا به پایه ای متصلند، هدف بررسی گیاه شناسان هستند.
بنابراین پیشرفتهای حاصل در دانش اقسام گوناگون حیات موجب ایجاد حوزه های دیگر مطالعات تخصصی ، جدا از گیاه شناسی برای این موجودات "شبیه گیاه" شده است. امروزه رشته ای به نام قارچ شناسی به مطالعه قارچها ، میکروبیولوژی به بررسی ویروسها و باکتریها و رشته جلبک شناسی به بررسی جلبکهـــــا می پردازد. امروزه موجودات زنده جزء این سه گروه (بیشتر قارچها ، جلبکها و میکروبها) دیگر در قلمرو گیاهان ، مورد بررسی قرار نمی گیرند اما هنوز هم توجه گیاهان شناسان به آنها معطوف می باشد.
● تاریخچه
در بین کارهای آغازین مربوط به گیاه شناسی که تقریبا ۳۰۰ سال قبل بعد از میلاد نوشته شده دو رساله بزرگ توسط تئوفراستوس (فیلسوف یونانی) دیده می شود: درباره تاریخچه گیاهان (Historia Plantarum) و درباره اهداف گیاهان. این دو کتاب روی هم بیشترین تاثیر را در دوران باستان و قرون وسطی در علم گیاه شناسی داشته اند. Dioscorides نویسنده رومی شواهد مهمی مبنی بر دانش یونانیان و رومیان درباره گیاهان دارویی ارائه می دهد.
Robert Hooke در سال ۱۶۶۵ با استفاده از یک میکروسکوپ ابتدایی ، سلول را در چوب پنبه و اندک زمانی بعد در بافت گیاه زنده کشف کرد. او با نگاه به یک برش باریکی از چوب پنبه نوشت : من توانستم تعداد بسیار زیادی منفذ و سوراخ در آن مشاهده کنم که بیشتر شبیه کندوی عسل هستند. این روزنه ها یا سلولها عمق زیادی نداشتند اما تعداد بسیار زیادی جعبه کوچک محسوب می شوند. (Leonhart Fuchs) نویسنده آلمانی ، (Conrad Gessner) نویسنده سوئیسی و (Nicholas Culpeper) و (John Gerard) نویسند گان انگلیسی یک کتاب گیاهی منتشر کردند که اطلاعاتی را درباره گیاهان داروئی ارائه می کرد.
● نخستین گیاهان در زندگی بشر
گیاهان نه فقط برای ما غذا ، لباس و مسکن تهیه می کنند، بلکه هوایی را که تنفس می کنیم از اکسیژن ، که بدون آن زندگی ممکن نیست محیا می سازند. بعضی از گیاهان نظیر باکتریها موجب ایجاد امراض مهمی برای انسان و حیوانات می شوند. اما در عین حال آنتی بیوتیک ها ، نظیر پنی سیلین و دیگر داروهایی که از گیاهان بدست می آیند به جلوگیری از انتشار یافتن این امراض کمک می نمایند. گیاهان برای بکار افتادن کارخانه ها نیرو تهیه می کنند و در بیشتر موارد ، مواد خام نظیر پنبه ، روغنها ، چربیها ، مومها ، لاستیک و چوب تولید می نمایند که در ساخت فرآورده های آنها بکار می روند.
اکثر کارگران جهان بوسیله کار با گیاهان و فرآورده های گیاهی افراد معاش می کنند. از ابتدای تاریخ ، گیاهان به دفع نیازهای بشر کمک کرده و موجب پیشرفتش گریده است. احتمالا یکی از مهمترین اتفاقات در تاریخ تمدن کشف این پدیده بود که بذرهایی که به داخل خاک می افتند رشد کرده ، گیاهان غذا دهنده را تولید می کنند. این انسان را ملزم به ماندن در یک محل به قدر کافی طولانی ، می کرد تا محصولاتی زراعی را برداشت کند و در تشکیل گروههای اجتماعی که به نوبه خود منجر به تقسیم کار می شد و منشا تجارت بود نقش مهمی را ایفا کند.
● زیست گیاهی پایه چه علومی است؟
دانش عمومی از اشیایی که چنان قسمت بزرگی از محیط ما را تشکیل می دهند و نقش چنان برجسته ای در زندگی ما ایفا می نمایند تا حد یک آموزش وسیع ضروری است. برای دانشجویان کشاورزی ، بیولوژی ، جنگلداری و منابع طبیعی بطور کلی زیست گیاهی پایه ای است که دانش اختصاصی تر آنها بر روی آن بنا شود.
● رشته های زیست گیاهی
زیست گیاهی یکی از تقسیمات اصلی زیست شناسی (علم زندگی) است. برای سهولت مطالعه ، موضوع زیست گیاهی به چندین رشته مهم تقسیم گردیده است. این رشته ها عبارتند از:
▪ تاکسونومی: یا سیستماتیک گیاهی با نامگذاری و تقسیم بندی گیاهان سرو کار دارد.
▪ مورفولوژی گیاهی: شکل و ساختمان و توسعه آنها همراه با روابط قسمتهای گیاهان با یکدیگر را بررسی می کند. و شامل مطالعه آناتومی ، سیتولوژی و امبریولوژی (جنین شناسی گیاهی) است.
▪ فیزیولوژی گیاهی: اعمال این علم مطالعه اعمال حیاتی گیاه ، فرایندهای رشدو نمو ، متابولیسم و تولید مثل در گیاهان است.
▪ بیماری شناسی گیاهی: با امراض نباتی سروکار دارد.
▪ اکولوژی: علم بررسی روابط موجودات زنده با محیط اطرافشان می باشد.
▪ ژنتیک گیاهی: با مطالعه توارث در گیاهان سروکار دارد.
▪ مایکولوژی: علم مطالعه قارچها می باشد.
▪ فیکولوژی: علم مطالعه جلبکها می باشد.
● انواع مختلف گیاهان
یک گردش کوتاه در داخل جنگلها یا مزارع هنگام تابستان یا پاییز ، اختلافات وسیعی را از نظر شکل و ساختمان در گیاهان آشکار می سازد. بعضی ، درختانی مرتفع هستند، عده ای علفهایی کوتاه می باشند. بعضی گلهای زیبا دارند و بذر تولید می کنند. حال آنکه عده ای ، نظیر سرخسها به هیچ وجه تولید گل نمی کنند. اما بوسیله ساختمانهایی بسیار کوچک به نام اسپور تکثیر می شوند. بعضی روی زمین و بعضی در آب زندگی می کنند این اختلافات وسیع باعث شده که گیاه شناسان گیاهان را در گروههای مختلفی تقسیم کنند. و بر اساس شباهتها و یا روابط بنیانی تمام گیاهان به چند گروه بزرگ تقسیم می شوند.
ساده ترین این گیاهان ، باکتریها هستند که اکثرا تک سلولی می باشند. عده ای از این باکتریها موجب امراض سخت در انسان و حیوان و گیاه می شوند ولی بسیار دیگر برای انسان مفید می باشند.
قارچها مانند باکتریها تماما فاقد رنگیزه های کلروفیل سبز که لازمه زندگی مستقل هستند می باشند و از این رو باید غذای خود را از موجودات دیگر بدست می آورند برخی قارچها سبب امراض انسانی و حیوانی می شوند و بسیاری نیز برای انسان مفید هستند.
جلبکها به صورت غوطه ور در آب یا در شرایط مرطوب می رویند و محتوی رنگیزه های نوری مانند کلروفیل سبز می باشند و از این رو گیاهان مستقلی هستند برخی تک سلولی و برخی به صورت کلنی می باشند. و پایه غذایی تمام جانوران آبزی می باشند از این رو از اهمیت اقتصادی برخوردارند.
خزه ها و پنجه گرگیان ، گروهی از گیاهان را تشکیل می دهند. که در محلهای مرطوب سراسر جهان می رویند و فاقد ریشه ، ساقه و برگهای حقیقی هستند.
سرخسهای معمولی و دم اسبیان با داشتن تنه های گیاهی کاملا متمایز از جلبکها و قارچها و پنجه گرگیان و خزه تفاوت دارند و دارای ریشه ، ساقه و برگهای حقیقی هستند . و سیستم آوندی کاملا مشخص دارند. ولی به دلیل عدم تولید گل ، میوه یا بذر از گیاهان عالی متمایزند.
توسعه یافته ترین گیاهان با بزرگترین تغییرات ، گیاهان بذردار می باشند. آنها دارای ریشه ها ، ساقه ها و برگهای حقیقی و یک سیستم آوندی کاملا توسعه یافته می باشند هر چند مهمترین صفت ویژه در مورد آنها این امر است که بذر تولید می کنند. اکثر گیاهان زراعی ، درختان ، درختچه ها و گیاهان گلدار به این گروه تعلق دارند. گیاهان بذردار به دو گروه اصلی یعنی بازدانگان و نهاندانگان تقسیم می گردند. بازدانگان بوسیله تولید بذر بدون پوشش مشخص می شوند یعنی بذرها در میوه محصور نمی شوند.
نهاندانگان ، دارای گلهای کاملا توسعه یافته هستند و بذرهای خود را در یک ساختمان محصور شده که میوه نامیده می شود تولید می کنند. اعضای این گروه بسیار فراوان و تمام گیاهان گلدار معروف را دربرمی گیرند نهاندانگان به دو گروه مناسب کوچکتر تقسیم می شوند: تک لپه ایها و دولپه ایها.
● ارتباط با سایر علوم
گیاه شناسی دارای روابط گسترده با سایر علوم است. گیاه شناسی با جانور شناسی ، فیزیولوژی گیاهی ، بیوشیمی ، ژنتیک گیاهی ، کشاورزی و اکولوژی گیاهی و اکولوژی عمومی رابطه دارد.

__________________

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: